Sankt-Peterburgdagi Din tarixi muzeyi va O‘zbekiston madaniy merosini o‘rganish, saqlash va ommalashtirish bo‘yicha Butunjahon jamiyati o‘rtasida uzoq muddatli va konstruktiv aloqalar yo‘lga qo‘yilgan. Hamkorlik yillari davomida muzey xodimlari “O‘zbekiston madaniy merosi jahon to‘plamlarida” turkumidan bir qator kitob-albomlarni tayyorlashda ishtirok etganlar va WOSCU kongresslarining faol ishtirokchilaridir.
Muzey kolleksiyasidagi oʻzbek ashyolarini maqsadli aniqlash va ularning atributiga aniqlik kiritish ishning muhim bosqichi boʻldi, bu muassasaning 80 yildan ortiq tarixida ilk bor amalga oshirildi. To'plamning shakllanish tarixini o'rganish, shuningdek, Kongresslardagi hamkasblar bilan faol hamkorlik to'plamni yanada o'rganish zarurligini tasdiqladi. Yuqori sifatli natijalarga erishish uchun qo'shimcha mutaxassislarni jalb qilish talab etiladi, bu muzey obyektlariga har tomonlama fanlararo yondashuvni qo'llash imkonini beradi.
Islom sivilizatsiyasi markazida yangi muzey ochilishi munosabati bilan ma’ruza mualliflari markaz va uning doirasida ish olib boruvchi mutaxassislarning sa’y-harakatlarini qo‘shma ilmiy loyihani amalga oshirish uchun birlashtirishni taklif qilishdi. Ushbu loyiha turli texnika va materiallarda yaratilgan, turli darajada saqlanib qolgan hamda Oʻzbekistonning turli madaniy va diniy anʼanalariga tegishli boʻlgan koʻplab muzey ashyolarini oʻrganishni nazarda tutadi. Shunday qilib, diniy eʼtiqod obyektlari va kundalik hayotni o'rganish tashabbusi nafaqat O'zbekistonning madaniy merosi haqidagi bilimlarni chuqurlashtiradi, balki fanlararo hamkorlik platformasini yaratadi, bu esa ushbu merosni asrab-avaylash va ommalashtirish muhimligiga e'tiborni qaratadi.
Muzeyning arxeologik kolleksiyasidan eramizning 1-5-asrlariga oid yuzlab topilmalar mavjud boʻlib, ular qadimda zamonaviy Oʻzbekiston hududida yashagan xalqlarning buddizm, zardushtiylik va musulmongacha boʻlgan sinkretik eʼtiqodlarini aks ettiradi. Eksponatlarning aksariyati parcha-parcha bo‘lib saqlanib qolgan. To‘plamdan idish parchalari, zoomorf va antropomorfik haykalchalar, marosim o‘choqlari va Markaziy Osiyoda Buddaning ikonografik qiyofasining shakllanishini aks ettiruvchi monumental rangtasvir elementlari mavjud. Kompleks tadqiqot natijalaridan biri kompyuter texnologiyalaridan foydalangan holda keyingi grafik rekonstruksiya qilish va vizualizatsiya qilish uchun sahna qismlarini yuqori sifatli suratga olish bo'lishi mumkin. Rekonstruksiya natijalari ilmiy izohlar bilan birga muzey va markaz saytlarida taqdim etilishi mumkin.
Muzeyning so'fiylar majmuasi zahid darveshlarining liboslari, kashkuli, kada, xoda va boshqa buyumlarni o'z ichiga oladi. U doimiy ko‘rgazmada ham, o‘tgan yili akademik olimlar va keng jamoatchilik e’tiborini tortgan “So‘fiylar yo‘li” kabi ko‘rgazma loyihalari doirasida ham namoyish etilmoqda. Ushbu majmuaning noyob eksponati so'fiy ustozining oq paxtadan tikilgan bo'yalgan ko'ylagi - Qur'oni Karimdir. Rossiya muzeylaridagi bu nodir buyum talisman bo'lib xizmat qilgan va zanjirli pochta ostida taqvo libosi sifatida ishlatilishi mumkin edi. Ko'ylak Alloh taoloning ismlari bilan qoplangan bo'lib, unda basmala, shahada, Qur'on oyatlari va afsunlar, orqa tomonida esa uzun e'lon bor. U nafaqat so‘fiylar majmuasi uchun noyob, balki muzey kolleksiyasining durdonalaridan biridir. Ko'ylak zaif material va texnologiyadan tayyorlanganligi sababli, loyiha 3D formatida keyingi vizualizatsiya qilish uchun uni yuqori aniqlikda raqamlashtirishni o'z ichiga oladi. Vizualizatsiya diniy matnlarni badiiy tilovat qilish bilan to'ldirilishi mumkin va natijalar muzey va markazda doimiy ravishda namoyish etilishi mumkin.
O‘sh eshonlari majmuasi O‘zbekiston aholisining musulmongacha bo‘lgan va musulmonlik e’tiqodlarini o‘rgangan mashhur sovet antropologi Gleb Snesarev nomi bilan bog‘liq. U muzey fondini 15—19-asrlarga oid diniy-teologik mazmundagi qoʻlyozmalar, yovuz ruhlarga qarshi tumorlar, shuningdek, Oʻsh eshonlarining oilaviy merosi, jumladan, soʻfiy misralari tushirilgan kashtalar, duo va irshadlar – maktublar bilan sezilarli darajada kengaytirdi. Ayniqsa, Irshod-ishon Sirodaddin bilan bog‘liq marosim buyumlari majmuasi qiziq. Unda yovuz ruhlardan himoya qiluvchi tumorlar tayyorlash uchun muhr, Muhammad alayhissalomning jinlar bilan tuzilgan bitimini ifodalovchi arab va oʻzbek tillarida oʻyib yozilgan mis lavha, shuningdek, Naqshbandiya tariqatiga qoʻshilish toʻgʻrisidagi Irshod-Ishon Sirodaddinning maktubi kiritilgan.
Bundan tashqari, 1930-yillarda xususiy xaridlar va muzeylararo ayirboshlash orqali qo'lga kiritilgan eksponatlarning keng guruhi mavjud. U turli xil diniy va kundalik narsalarni o'z ichiga oladi. Ular orasida shialik marosimiga oid artefaktlar, kiyim-kechak va bezak pardalari kabi to‘qimachilik buyumlari ham bor. Materialning mo'rtligi tufayli rus kolleksiyalarida kam uchraydigan shisha ustidagi shamaillar alohida qiziqish uyg'otadi. Ularni ishlab chiqarish texnologiyasi murakkab va to'liq tushunilmagan. Shamoillardan biri ko‘p yillik restavratsiyadan o‘tib, uning yaratilishining qiziqarli jihatlari ochib berilgan va uning “akasi” Buxorodagi Ark qal’a muzeyi kolleksiyasidan topilgan. Taxminlarga ko'ra, qo'shma tadqiqot loyihasi doirasida bunday shamaillarni ishlab chiqarishning texnik va texnologik xususiyatlarining to'liq tavsifini tuzish va ularning jamlangan katalogini yaratish mumkin.
Mualliflar, shuningdek, 1950-80 yillarga oid, ilgari nashr etilmagan va o‘rganilmagan fotomateriallar to‘plami hamda tarixda dinga qarshi kurash davri sifatida kirgan davrda O‘zbekistondagi diniy hayotni tasvirlash tadqiqotchilar e’tiboriga tushishiga umid qilmoqda.
Loyiha bosh homiysi – Eriell-Group neft xizmatlari kompaniyasi.
