Eng taassurotli buyumlardan biri xaykel bo‘lib, u ko‘krakka osiladigan katta kumush bezakdir, unga serdolikdan yasalgan qo‘shimchalar va romb shaklidagi va qo‘ng‘iroqlar ko‘rinishidagi osma qismlar qo'shilgan. Bu bezak faqatgina ko‘rinish uchun emas, balki himoya maqsadida ham xizmat qilgan. Yana bir qiziqarli buyum — shar tuyme deb nomlangan romb shaklidagi nishon bo‘lib, uni kiyimga yoki maxsus ko‘krak bezagi qilib tikib qo‘yishgan. Bu zeb-ziynatlar ayolning jamiyatdagi maqomi va mavqeini ko‘rsatgan.
Tumorlar alohida diqqatga sazovor bo‘lib, ular turli shakllarga ega bo‘lib, himoya uchun mo‘ljallangan. Shishadan yasalgan tumorlardan biriga zodagon ayolga tegishli ekanligini ko‘rsatuvchi yozuv o‘yib yozilgan. Bu yozuv bezak egasiga sog‘liq tilaydi, bu esa zeb-ziynatlarning muqaddas tabiatiga ishora qiladi.
Qizil matoning tor chiziqlaridan iborat bo'lgan, yashil o'ralgan va Xorazm tangalari bilan bezatilgan noyob bezak ham e'tiborga loyiqdir. Ushbu bezak chuqur ramziy ma'noga ega bo'lgan muhrlangan tuyme va boka tuyme plitalarini o'z ichiga oladi. Ushbu plitalarda tasvirlangan qurbaqa unumdorlik va onalik bilan bog'liq bo'lib, bu uning dunyoning ajdodi sifatidagi roli haqidagi arxaik g'oyalarning saqlanib qolganligini ko'rsatadi.
Muzeyda saqlanayotgan yosh qizlar uchun mo‘ljallangan noyob ko‘krak bezagi ham bor bo‘lib, u bolalar bezagidan kattalar bezagiga o‘tish davrini aks ettiradi. Uning yuqori qismi qizil matodan yasalgan bo‘lib, bu yosh qizlar bezagiga xosdir, pastki qismi esa shishadan va marjonlardan to‘qilgan tordan iborat bo‘lib, bu buyumning himoya vazifasini ko‘rsatadi.
Shu tariqa, qaraqalpoqlarning zeb-ziynatlari nafaqat go‘zal, balki ular chuqur maʼnoga ega bo‘lib, xalqning madaniy va tarixiy anʼanalarini aks ettiradi.
Mavzu doirasida batafsil “O‘zbekiston madaniy merosi jahon to‘plamlarida. Rossiya etnografiya muzeyi kollektsiyasi" turkumidagi tanishishingiz mumkin.
Loyiha bosh homiysi – Eriell-Group neft xizmatlari kompaniyasi.
